Geschatte leestijd: ca 3 minuten
Omdat we elk jaar van alles aan Sinterklaas mogen vragen, kan de Goedheiligman wel wat hulp gebruiken bij het beantwoorden ervan. Want het gaat niet alleen om een leuk gedichtje waar niet alleen waardering uit blijkt voor de ontvanger van het cadeau, maar het moet ook hout snijden of mag zelfs een beetje guitig zijn. Soms is ook enige vermaning nodig en dat kan dan verpakt worden in de wollige taal van een gedicht. Volgens het bestaande gebruik moeten de gedichten op pakjesavond hardop worden voorgelezen, wat een vermaak op zich is. Soms ook wel een beetje leedvermaak.
We zijn allemaal druk, druk, druk en dan is het een uitkomst als er zich een Hulppiet (de Dichtpiet) aandient die vlotjes een aardig gedichtje uit zijn mouw schudt. Maar dan stuit Sinterklaas op nieuwe problemen. Want is de Dichtpiet een Zwarte Piet of een roetveeg Piet, of een regenboogkleuren Piet? Zwarte Piet is vandaag niet meer onomstreden, er bestaan heuse actiegroepen om Zwarte Piet er uit te schoppen; die zijn niet mis! En wat denk je van het huidig gebrek een vrijwilligers? Een beroepsdichter dan, een professional? Da’s makkelijk zat: die zijn er nu niet of er is een enorme wachtlijst.
Doordat we allemaal zo druk, druk, druk zijn, vliegt de tijd ook om en is het plotseling december geworden. Dan voelen we ons ineens meer de Paniek Piet dan de Dichtpiet. En dan als de nood het hoogst is er die bevrijdende URL: ‘Sinterklaasgedicht maken? Supersnel met ChatGPT (AI)’! Een site, compleet met een stappenplan. Je kunt daar de geruststellende woorden lezen: ‘Geen zorgen! We leven immers in 2025, dus laat kunstmatige intelligentie jouw een handje helpen’. Gezien de taalfout (jouw moet zijn jou) in de aankondiging is deze hulp bedenkelijk. Maar goed, de tijd dringt, dus even doorbijten en niet pietluttig doen.
Maar… dan begint de ellende pas goed; je wordt een algoritme ingezogen. Er volgt een procedure (stappenplan) dat je moet volgen en dat begint meteen met je aan het werk te zetten. Verzamel informatie, dat is de eerste stap.
Wahaat?? Hallo, wat gaan we nou krijgen, jij bent toch AI, het werkpaard? Wat begrijp je niet aan de opdracht: gedicht dichten? Doe wat! NU!
Kijk, hier wordt in één klap de beperking van AI, ChatGPT en soortgelijke kunstmatige intelligentie duidelijk. Net zomin als een zaag en een hamer een huis kunnen bouwen kan AI iets bedenken. Het is een historische fout geweest om het Amerikaanse ‘Intelligence’ te vertalen als intelligentie. De juiste vertaling van ‘Intelligence’ is inlichtingen. AI is een verzameling algoritmes dat vliegensvlug inlichtingen (gegevens) verzamelt en ordent. Of dat nu gaat over het verzamelen van gegevens over afwijkende cellen in biopten, kwijlende katten of afwijkende transacties in bankzaken, het gaat altijd om de presentatie van geordende gegevens. Punt.
Het werkt verbazend snel en het is onbegrijpelijk zodat iedereen denk dat het intelligentie is. Dat denkt iedereen, behalve de computer dan, want die denkt niet.
Als wij niet de juiste vraag aan de (ai)computer stellen gebeurt er niets of krijg je nietszeggende onzin. Daarom is onderwijs zo belangrijk, daar leren we de juiste vragen stellen. En de antwoorden?
Nou, daar hebben we boeken voor. En AI natuurlijk.
Jan H. Fondse
Deze column verscheen eerder in het Weekblad van Diever.