Geschatte leestijd: ca 4 minuten
Een koffiehuis is iets anders dan een koffiebar, want een koffiebar is een plek om in stilte achter je laptop te kunnen werken. In een koffiehuis neem je deel aan de oppervlakkige gesprekken en leer je andere mensen kennen. Het was Kronkel, een alias van Simon Carmiggelt, die schijnbaar verdiept in zijn dagblad deze oppervlakkige gesprekjes observeerde. Hij deed zich voor als de man die vanaf de zijlijn, minzaam peinzend, het menselijk tekort beschouwde en beschreef in fijnzinnige verhaaltjes met een tragikomische strekking. Simon Carmiggelt is de meester van het korte verhaal over de eenvoudige mens. Beter dan Carmiggelt’s kroegverhalen krijg je het niet. Het zijn prachtige kleine miniatuurtjes over hoog en laag in het cafĂ©. Mensen die ongelukkig zijn en proberen iets van het leven te maken.
Een café gaat natuurlijk niet alleen over drank, of over spijs. Een café gaat over samenkomen om de verhalen van alledag met elkaar te delen en op die manier de eenzaamheid te bevechten. Een kop gemberthee of cappuccino volstaat meestal.
Binnen gekomen kun je het leven buiten voor een kort moment vergeten. Daar hebben we als mensen behoefte aan, maar dat soort plekken zijn er steeds minder.
Het gaat over jezelf herkennen in anderen die tot voor kort nog onbekenden waren. Het gaat kortom over thuis zijn op een plek waar je dat niet bent. Dat gevoel wordt ook opgeroepen in het Koffiehuis dat verbonden is aan het Dieverse Friethuis. In het koffiehuis kunnen mensen elkaar in verscheidenheid en gelijkwaardigheid ontmoeten, zoals dat in een kroeg kan.
In dat Koffiehuis voel je meteen waar het over gaat in dat bekende lied van Vader Abraham: “In dat kleine café aan de haven”. Je kunt daar wel laatdunkend over doen, maar iedereen kan dit lied meezingen en vrijwel iedereen heeft er een nostalgisch beeld bij van een bruin café oftewel een kroeg. Het een plek waar je elkaar vrijblijvend kunt ontmoeten, zonder standsverschil en gericht op werkelijk contact maken. Het mooie van een kroeg is dat het een plek is om je even terug te trekken uit de dagelijkse waan en te vertragen.
Het heilige, helende ritardando is een beweging, die vertraagt, langzaam in snelheid afneemt. Het is een vertraging, niet een langzaamheid. Er is dus eerst een ander tempo, dan komt het ritardando, het inhouden. Het is er niet van het begin af, zoals de langzaamheid er van het begin af kan zijn. Het ritardando is een klein eiland te midden van een beweging van een andere soort, iets afzonderlijks, zelfstandigs. In de nostalgie van een bruin café of kroeg ligt deze vertraging besloten. De vertraging is het tempo van de mens, die de tijd heeft en van de waan der dingen niets te vrezen heeft. Tegelijkertijd is het ritardando een opmaat voor een nieuwe aanzet.
De nostalgische vertraging staat niet buiten de werkelijkheid, het komt voort en heeft betrekking op zowel de heelheid als de veelheid van alledaagse verschijnselen. In de rust en de beslotenheid van de kroeg kunnen we ons verbazen over de aard en de snelheid van onze vluchtige, oppervlakkige en voortrazende gedrevenheid zo efficiënt mogelijk te leven.
Helaas kleeft aan een bruine kroeg nog steeds de associatie met sigarettenlucht en oude buurtalcoholisten, die daar in hun eentje aan de bar hangen. Â Vaak moet die bruine kroeg plaatsmaken voor een hippe koffietent of lunchroom.
Hier in Diever is een moderne combinatie gevonden door het Friethuis te koppelen aan een Koffiehuis met de uitstraling en de beleving van een bruine kroeg. Een vluchtheuvel temidden van het voortrazende sociale verkeer en toch midden in ons dorp. Een plek waar je elkaar bij naam en toenaam kent, waar ook de nieuwkomer kan wortelen en waar je niet alles hoeft uit te leggen. De plek waar je na een lange afwezigheid gewoon kunt zeggen: “Waar hadden we het ook alweer over?”
Daar in dat kleine café aan de haven,
daar zijn de mensen gelijk en tevree.
Daar in dat kleine café aan de haven,
daar telt je geld of wie je bent niet meer mee.
En als je weggaat zeg je gewoon: mensen, kalm an.
Jan H. Fondse
Deze column verscheen eerder in het Weekblad van Diever.
Ha Jan, wat een goede column, mooi verwoord en zo waar. Buurthuis de Batau is bij ons zo’n plek. Daar is ook een bieb gevestigd en als je daar binnen komt zie je ook die gezellige sfeer. Laatst zag ik 2 jonge vrouwen, 1 met baby een kaartje leggen, en er wordt soms taalles gegeven 1 op 1 voor de nieuwe asielzoekers. Tevens kun je daar voor een prikkie een lekkere maaltijd nuttigen Zeer waardevol en dat er maar veel praathuizen, koffietentjes en buurtclubs bij mogen blijven komen.