Geschatte leestijd: ca 4 minuten
Wie weet wat de overeenkomsten zijn tussen AI, Woke en DeepSeek? In elk werelddeel betekent het iets anders, ze zijn gehuld in een mystieke waas en iedereen is bang de boot te missen. Vooral op het gebied van AI wordt uit die angst met miljarden gesmeten, terwijl we geen flauw benul hebben waar we mee bezig zijn.
Gelukkig wordt nu eens een ontwikkeling op het gebied van gegevens- en kennisverwerking in het domein van ‘artificial intelligence’ beschreven zonder dat het meteen belast wordt met de beladen term ‘intelligentie’. Dat de Amerikaanse term intelligence in de context van gegevens-verwerking vertaald werd als intelligentie, is een historische fout die nu haast niet meer terug te draaien is. De term DeepSeek is precies wat dit programma doet, want met intelligentie zoals bij mensen heeft dit weinig te maken.
DeepSeek heeft te maken met in de diepte zoeken. Tot voor kort beschouwden we slechts vier nivo’s in de gegevenspiramide: ruwe gegevens, informatie, kennis en intelligence. In deze context moet intelligence gelezen worden als betrouwbare informatie. De hoogleraar Van den Herik heeft de piramide waarin gezocht kan worden beter beschreven. Van onder naar boven benoemde hij achtereenvolgens de modaliteiten: (1) ruwe data, (2) data, (3) gegevens, (4) informatie, (5) kennis, (6) intuïtie, (7) normen, (8) waarden en (9) intelligence in de zin van intelligentie. De overgang naar een hogere modaliteit wordt bereikt door het uitvoeren van een bewerking, een algoritme. Zo worden losse gegevens (ruwe data) door filtering geschoond en ontstaat data. Deze data kan door interpretatie in een context worden geplaatst en noemen we daarna informatie. De analyse van de informatie leidt in combinatie met de context tot kennis omtrent een bepaald thema. Deze productie van kennis is te vergelijken met de academische wetenschap. Door het toepassen van onderzoeksmethoden komt men tot een gedachte of voorstelling van waargenomen verschijnselen. Met behulp van kennis kunnen mensen zich in de werkelijkheid oriënteren. Kennis geeft antwoord op de hoe- en-waarom vragen.
Na kennis volgt intuïtie, zoals attitude en ervaringskennis. Deze vorm van kennis is veel moeilijker in computersystemen te vatten en wordt ten onrechte zelden betrokken bij discussies omtrent ChatGPT. Intuïtie wordt weer gevolgd door normen. Normen zijn bepaalde leef- en gedragsregels waaraan mensen zich dienen te houden. Een voorbeeld hiervan zijn rechtsregels. Normen worden opgevolgd door waarden. Waarden zijn idealen en motieven die het menselijke handelen bepalen. Waarden zijn soms maatschappelijk bepaald, en soms individueel, en zijn dus vaak subjectief. Als laatste stap wordt intelligence in de zin van intelligentie genoemd. Intelligentie is dan de combinatie en integratie van alle hiervoor genoemde fasen tot complexe kennis.
In deze praktische toepasbaarheid verschilt intelligence dus van kennis. Intelligence is het resultaat van geanalyseerde kennis. Hierbij is kennis dan informatie die van een context is voorzien en informatie is op zijn beurt data die een betekenis heeft gekregen (dit kan door interpretatie en integratie).
Bij dit alles moeten we blijven bedenken dat al deze stappen om door de piramide van onder naar boven ruwe data om te vormen naar intelligence zowel veel handmatige arbeid verricht moet worden maar dat hierbij ook machines zoals computers gebruikt kunnen worden. In het laatste geval kan het proces heel veel sneller doorlopen worden. Elke stap waarbij de ruwe data een stap hoger in de piramide komt is een rekenkundig algoritme dat door programmeurs geschreven wordt zodat dit door computers uitgevoerd kan worden. In elke stap wordt de data bewerkt en wordt deze tegelijkertijd verrijkt doordat er steeds meer betekenis aan kan worden verleend, maar aan de andere kant verdwijnt er ook iets. De data wordt telkens als het ware ingedikt.
In de top van de piramide vinden we de bruikbare kennis binnen een bepaald domein. Indien we al die kennis van verschillende domeinen combineren ontstaat weer nieuwe data, waarna door toepassing van diezelfde algoritmen opnieuw verrijkte kennis ontstaat, en zo verder. Dat is nu precies wat niet alleen DeepSeek doet, maar alle computers die hetzelfde doen, maar het label AI hebben meegekregen.
Politici en beleidsmakers zijn angstig de mondiale wedren te verliezen om interessante AI tools te hebben. Maar de vraag is niet hoe hard moeten we meelopen in deze race, maar waar rennen we naar toe. Voor hetzelfde(?) geld is het een race-to-the-bottom.
Deze column verscheen eerder in het Weekblad van Diever.
Thank You For Your Vote!
Sorry You have Already Voted!